خواص زرشک: زرشک میوه درختچه ای است که ارتفاع آن به دو متر می رسد و گونه‌های بسیار زیادی دارد. این درختچه دارای شاخه های فراوان، نسبتاً نازک، خاردار و قرمز مایل به قهوه ای است. خارهای درختچه زرشک معمولاً به صورت سه تایی رشد می کنند و هم رنگ ساقه ها هستند.

برگ های درخت زرشک معمولاً بیضی‌شکل و گاه لوزی شکل اند و کناره شان اره ای شکل و تیغچه دار است.

زرشک تازه

گل های درختچه زرشک زرد و کوچک اند و به صورت خوشه‌ای می رویند. هر یک از گلها دو ردیف گلبرگ دارند که هر ردیف معمولاً شامل شش گلبرگ است. گلبرگ های درونی کوچکتر و کلفت ترند. ولی گلبرگ های بیرونی بزرگتر و نازک تر هستند. گلبرگ های گل های زرشک دایره ای شکل و کاسه ای شکل هستند.

شکوفه زرشک

میوه های درختچه زرشک بسیار کوچک، بیضی گون، کمی کشیده و گوشتی هستند. طعمی ترش دارند و به صورت خوشه ای رشد می کنند. این میوه ها ابتدا سبز مایل به زرد هستند ولی پس از رسیدن کامل، قرمز می شوند. میوه رسیده بعضی از گونه های زرشک بنفش است. میوه درختچه زرشک یا هسته ندارد یا دارای ۲ هسته بسیار کوچک است.

بهترین زرشک، بی هسته است.

محل رویش

ترکیه، ترکمنستان، ارمنستان و ایران در استان‌های خراسان، آذربایجان شرقی، مازندران، گیلان، فارس، اصفهان و سمنان

اجزای مورد استفاده و مشتقات

از ریشه، برگ، میوه و هسته میوه زرشک استفاده می شود.

مواد تشکیل دهنده زرشک

در همه اجزای درخت زرشک، آلکالوئیدهای بربرین، اکسیاکانتین و بربامین وجود دارد. میوه درختچه زرشک دارای آلکالوئیدهای اکسی بربرین، جاتورریزین، کولومبامین، تتراهایدرو شوباکونین، حدود ۴ درصد مواد قندی، مقداری اسیدمالیک و اسید تارتاریک است. در گلهای زرشک اسانس وجود دارد. پوست ریشه آن دارای حدود ۶.۱ درصد آلکالوئید بربرین است.

طبیعت زرشک

زرشک درجه سوم سرد و خشک است.

منظور از درجه اول این است که در بدن تغییر ایجاد می کند؛ اما آن تغییر محسوس نیست. و منظور از درجه دوم آن است که در بدن تغییری محسوس ایجاد میکند؛ ولی این دگرگونی هیچ ضرری برای بدن ندارد. و منظور از درجه سوم آن است که ممکن است به بدن ضرر برساند؛ اما باعث مرگ نمی شود.

زرشک تازه

افعال و خواص زرشک

خواص زرشک برای صفراوی مزاجان

زرشک برای بیماری های صفراوی مفید است.

زرشک قاطع صفرا است و با کاهش حرارت بدن، روان و اعصاب صفراوی مزاجان را تسکین می دهد و خروش خون و عصبانیت های آنی (زود گذر) را درمان می کند .

خواص زرشک برای سنگ کیسه صفرا

زرشک برای درمان سنگ کیسه صفرا مفید می باشد.

درختچه زرشک

خواص زرشک برای کبد

زرشک مسکن حرارت کبد است و آن را تقویت می کند. خوردن زرشک با عسل و سنبلالطیب یا دارچین، مفتح سدد کبد و مقوی کبد سرد و مرطوب است

در فصل گرم ، حرارت و سوء مزاج‌های کبدی گرم، گرفتگی‌ها و انسدادهایی در کبد ایجاد می‌کند. برای رفع آن می‌توان شربتی که از زرشک تهیه می‌شود را مصرف کرد، چرا که زرشک علاوه بر اینکه دارای طبع سرد است، مفتح یا باز کننده انسدادها است.

همچنین خوردن زرشک با زعفران مدر بول (ادرار آور) است و به رفع سفتی کبد کمک می کند.

خواص زرشک برای معده

زرشک مسکن حرارت معده و مقوی معده گرم می باشد.

باغ زرشک

خواص زرشک برای غلظت خون

زرشک مسکن غلیان خون است و برای پاکسازی خون مفید است و خون را صاف کرده و هیجان خون را برطرف می کند.

خواص زرشک برای درمان مشکلات گوارشی

خوردن زرشک با آب افسنطین مقوی هاضمه است.

آب زرشک، تهوع و قی را بهبود می‌بخشد.

اسهال ناشی از ضعف کبد را بهبود می بخشد.

همچنین کمک کننده در درمان عفونت‌‌های انگلی و مشکلات گوارشی نظیر اسهال شناخته شده است.

زرشک خاصیت منقبض‌کنندگی دارد که می‌تواند به کاهش دردهای شکمی ناشی از اسهال یا عفونت‌های گوارشی کمک کند.

زرشک، پادزهر سموم کشنده

زرشک خاصیت سم زدایی از بدن دارد.

اگر دو حصه (قسمت) آب زرشک، دو حصه آب سیب رسیده و یک حصه آب لیمو ترش را با هم مخلوط کنید و با شکر سفید به قوام بیاورید، خوردن آن پادزهر سموم کشنده بوده، برای گزیدگی افعی، خفقان، غشی، اضطراب و بی اشتهایی مجرب است. چنانچه به ترکیب پیشین، گوشت اترج ( نوعی میوه از خانواده نارنج) و کشته مروارید هم بیفزایید، خوردن آن برای بیشتر بیماری ها مفید است و می‌توان آن را به جای تریاق کبیر (معجونی است مرکب از هفتاد ادویه و دافع جمیع زهرها) به کار برد.

دیگر خواص زرشک

عطش را برطرف می کند.

مقوی قلب است.

از ریختن فضولات به اعضای بدن جلوگیری می کند، بواسیر و سیلان رحم مزمن را بهبود می بخشد. سردی احشاء را می زداید و استسقاء و تب بلغمی مزمن را بهبود می بخشد.

ضماد زرشک محلل اورام و سفتی هاست.

هسته میوه زرشک، زخم امعاء (روده ها) و اسهال ناشی از ضعف احشاء ( آنچه در سینه و شکم باشد از قلب و کبد و معده و روده) را بهبود می بخشد.

شاخه زرشک

مضرات مصرف زرشک برای افراد باردار

مقدار مصرف زرشک

از آب زرشک تا بیست مثقال، از خود زرشک تا پانزده مثقال، از هسته زرشک تا سه مثقال

هر مثقال ۴.۶ گرم می باشد.

مضرات زرشک

بلغمی مزاجان، سوداوی مزاجان و افراد مبتلا به قولنج، ریاح و یبوست باید در مصرف زرشک دقت بیشتری داشته باشند و آن را با مصلحاتش استفاده بکنند.

زرشک طبیعت سرد و خشک دارد و نسبتا قوی است، به همین دلیل افرادی که مزاج سرد به خصوص سرد و خشک دارند نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند. مخصوصا در فصل‌های سرد مانند پاییز و زمستان.

مصلحات و تدابیر

شکر، شیرینی جات و میخک برای سرد مزاجان، از جمله مصلحات زرشک می باشد.

مصلح به معنی اصلاح کننده است. مصلح دوایی است که از راه هایی چون دفع ضرر دوا، یا معاونت در فعل دوا، یا حفظ قوت دوا، یا بدرقه کردن دارو برای رسیدن به همه بدن، اصلاح حال ماکول و مشروب می کند.

منبع مطلب فوق کتاب مفردات آقای سید محمد علی سید نظری می باشد.این کتاب از کتب مرجع طب سنتی به شمار می رود. تمام تلاش مجموعه سبزینا این است که مطلبی علمی و دقیق به شما ارائه دهد تا در نهایت دایره المعارفی کامل از گیاهان دارویی داشته باشیم.

برای خرید زرشک اعلا و درجه یک بصورت مستقیم از کشاورز می توانید به فروشگاه سبزینا مراجعه کنید.